هیدروکلریک اسید صنعتی (32 درصد)

هیدروکلریک اسید (اسید هیدروکلریدریک) چیست؟

هیدروکلریک اسید یا همان اسید هیدروکلریدریک یکی از مهمترین اسید های صنعتی است که از یک اتم هیدروژن و یک اتم کلر ساخته شده است. این ماده در دمای اتاق به صورت مایعی بی رنگ مشاهده می‌شود که در صورت استشمام، بوی زننده‌ ای همراه با تحریک شدید بینی و گلو دارد.

این اسید یکی از پرمصرف ترین اسید های صنعتی است و سالانه در حجم های بسیار بالا تولید می شود. از این اسید هم به عنوان مواد اولیه و هم به عنوان یک شوینده بسیار مناسب جهت از بین بردن اثر ترکیبات آلی مثل نفت و لکه های چربی و روغنی و… استفاده می شود. روش های مختلفی برای تولید این اسید در آزمایشگاه و صنعت وجود دارد. از جمله آن ها می توان به واکنش بین سدیم کلرید و سولفوریک اسید اشاره کرد.

هیدروکلریک اسید به طور طبیعی در طبیعت نیز یافت می‌شود. به عنوان مثال، در بدن انسان اسیدی که به عنوان اسید معده شناخته می شود در حقیقت هیدروکلریک اسید می باشد. این ماده در گذشته به نام های مختلفی از جمله موریاتیک اسید، جوهر نمک و … نیز مشهور بوده است.

خواص فیزیکی هیدروکلریک اسید

این ماده با فرمول مولکولی HCl و جرم مولی ۳۶.۶ دارای چگالی ۱.۱۸ گرم بر سانتی متر مکعب می باشد. هیدروکلریک اسید در دما های کمتر از منفی ۲۷ درجه سانتی گراد به صورت جامد بوده و در دمای ۱۱۰ درجه سانتیگراد نیز به جوش می آید. البته دمای جوش آن بسته به درصدی که دارد متفاوت است. در جدول زیر به دما های جوش این ماده متناسب با درصد خلوص اش پرداخته شده است.

جالب است بدانید که حداکثر غلظت قابل دسیابی برای این ماده حدود 37 تا 38 درصد است. اگر بخواهیم باز هم غلظت را بالا ببریم؛ نقطه جوش کاهش یافته و سرانجام به جایی می رسیم که دیگر نمی توان هیدروکلریک اسید مایع داشت و همه آن به صورت گاز در می آید. بنابراین غلظت آن را بین 32 تا 36 درصد نگه می دارند تا از تبخیر آن و از دست رفتنش جلوگیری شود.

این ماده به طور کامل با آب امتزاج پذیر بوده و ایجاد یک محلول اسیدی می کند. برای نگهداری از این ماده نیاز دارید تا یک ظرف شیشه ای یا پلیمری ترجیحاً دوجداره استفاده کنید. چرا که این ماده در صورتی که بر روی سطوح و یا اعضای بدن ریخته شود با خورندگی بسیار بالایی که دارد باعث ایجاد آسیب های شدیدی می شود.

کاربرد هیدروکلریک اسید

این ماده یکی از ده ماده پرمصرف صنایع شیمیایی بوده که کاربرد های بسیار زیادی دارد؛ از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  اسید شویی فولاد: از هیدروکلریک اسید برای زدودن زنگ آهن در فرایند ساخت فولاد استفاده می شود.
•  این ماده در تولید ترکیبات آلی مانند وینیل کلرید و پلی وینیل کلرید نیز به عنوان یکی از مواد اولیه استفاده می شود.
•  همچنین در ساخت ترکیبات معدنی از این ماده به منظور ایجاد محیط های اسیدی و یا انجام واکنش های اسید – باز استفاده می شود.
•  همانطور که از یک اسید انتظار می رود, به عنوان یک ماده بسیار موثر در کنترل pH نیز استفاده می شود.
•  در صنایع چرم سازی نیز از هیدروکلریک اسید به وفور استفاده می شود.
•  در از بین بردن رسوبات کتری و همچنین حل کردن نمک های کلسیم کربنات نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
• درساخت جرم گیر های سرویس حمام و دستشویی نیز کاربرد دارد. و به عنوان یک جرم زدای قوی مصرف می شود.

نکات ایمنی در نگهداری و مصرف HCl

اول از همه باید بدانید که دارید با یک اسید قوی صنعتی کار می کنید. بنابراین هیچ خطایی بدون عواقب نخواهد بود و هیچ بی توجهی بدون پاسخ نمی ماند. بنابراین بایستی با دقت به نکات ایمنی توجه کرده و آن ها را رعایت کنید.

اول از همه باید مکان نگهداری این اسید را در جایی به دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید. همانطور که در بالاتر نیز اشاره شد؛ این اسید توانایی بالایی برای بخار شدن دارد و در صورتی که در تابش مستقیم نور خورشید قرار گیرد؛ می تواند به تدریج بخار شده و از ظرف خارج شود.

البته تبخیر این اسید به تنهایی مشکل ساز نیست. بلکه اثراتی که این بخارات بر روی ساختمان و سایر تجهیزات به جا می گذارد مهم است. نکته دوم این که در مکان نگهداری از این اسید، همیشه باید تهویه مناسب وجود داشته باشد. شما هر چقدر هم که مکان خنکی داشته باشید؛ باز هم مقدار جزئی بخارات اسیدی خواهید داشت. بنابراین لازم است تا در محل انبار خود یک تهویه مناسب داشته باشید.

نکته سوم وجود یک دوش اضطراری مجهز به چشم شور است. شما باید امکاناتی از جمله دوش اضطراری و چشم شور را داشته باشید تا در صورتی که اسید بر روی بدن و یا چشم افراد پاشیده شد؛ بتوانید به سرعت با حجم زیادی از آب، آن ها را بشویید تا از اثرات خوردگی آن بکاهید. همچنین باید شیلنگ های متصل به آب وجود داشته باشد تا در صورتی که اسید روی زمین ریخته شد؛ بتوان با ریخت آب فراوان، آن را رقیق کرده و از اثرات خوردگی آن کاهید.

استفاده از یک ماسک شیمیایی مناسب نیز یکی دیگر از ملزومات کار با این اسید است. همانطور که می دانید؛ بخارات هیدروکلریک اسید می تواند به سرعت مخاط شما را تحت تاثیر قرار داده و باعث مسمومیت و حتی مرگ شما شود. بنابراین به هنگام کار با این ماده، و یا حتی به هنگام جا به جایی حجم های بزرگ آن، لازم است تا ماسک شیمیایی را استفاده کنید.