فلزات سنگین، فلزات سبک و…
همه ما حداقل یک بار، نام فلزات سنگین را شنیده ایم. اما این فلزات چه هستند؟سنگین بودن این فلزات به چه معناست؟ چه تاثیری بر روی سلامت انسان و حیات وحش و محیط زیست دارند؟ همه این سوال ها را در این مقاله بررسی کره و بررسی می کنیم. بیایید با سوال اول شروع کنیم.
فلزات سنگین چه هستند؟
در جدول تناوبی عناصر، چند دسته عنصر وجود دارد که عبارتند از: عناصر قلیایی و قلیایی خاکی، فلزات واسطه داخلی، شبه فلزات، نافلزات، گاز ها و عناصر واسطه خارجی. از بین این عناصر، دو دسته به طور خاص جزو فلزات به حساب آمده و از اهمیت و کاربرد های خاصی بهره مند هستند؛ عناصر واسطه خارجی و عناصر واسطه داخلی.
در بین عناصر واسطه داخلی، برخی موارد نسبت به سایرین خطرناک تر بوده و می توانند تهدیدات جدی برای سلامت انسان و محیط زیست باشند. این عناصر جرم مولی بالایی داشته و نسبت به سایرین وزن اتمی سنگین تری دارند به این علت آن ها را تحت عنوان فلزات سنگین می شناسیم.
در جدول تناوبی عناصر اتم های سنگین تری نیز وجود دارد اما این مواد در زندگی رومزره انسان نقش خاصی نداشته و همچنین به میزان بسیار کمی از هر کدام آن ها در کره زمین وجود دارد. بنابراین برای عموم مردم از اهمیت خاصی برخودارد نبوده و خیلی کاربرد ندارند. بنابراین عموم مردم آن ها نشناخته و کاری با آن ها ندارند. بنابراین مردم نام فلزات سنگین را به عناصری نسبت دادند که برای آن ها شناخته شده تر و در دسترس تر بودند.
فلزات سنگین چیست؟
فلزات سنگین نامی است که به 4 عنصر فلزی کادمیوم (Cd)، جیوه (Hg)، سرب (Pb) و آرسنیک (As) نسبت داده می شود. عموما وقتی از فلزات سنگین صحبت می شود نام همین مواد دیده می شود اما در بعضی دسته بندی ها نام فلزات دیگری مثل نیکل و کروم نیز آورده شده است. این عناصر بیشتر از صنایع دارویی به علت وجود حساسیت های بیشتر آورده شده و الا در اکثر متون، فلزات سنگین همان چهار عنصر کادمیوم، جیوه، سرب و آرسنیک هستند.
اثر فلزات سنگین بر سلامت انسان و محیط زیست
این فلزات برای سلامت انسان بسیار خطرناک بوده وی می توانند باعث بروز انواع مسمومیت ها و یا بیماری های شدیدی مثل انواع سرطان ها و نارسایی های کلیوی، کبدی و… شوند. ترکیبات مختلفی از این عناصر در طبیعت وجود دارد که می تواند برای انسان و حیات جانوری کشنده بوده و شدیدا خطرآفرینی کند. به عنوان مثال، عنصر جیوه به صورت یک مایع نقره ای رنگ است که به راحتی امکان بخار شدن دارد.
تنفس بخارات جیوه می تواند باعث بروز بسیاری از بیماری های تنفسی و انواع سرطان ها شود. همچنین جیوه می تواند از طریق پوست بدن نیز به بدن نفوذ کرده و وارد جریان خون شود. همچنین انواع مختلف کمپلکس های معدنی و آلی فلزی از این عناصر وجود دارد که می توانند به راحتی وارد بدن انواع جانداران شده و آن ها را شدیدا بیمار کنند.
از جمله این ترکیبات می توان به استات سرب، نیترات سرب، نیترات جیوه و… اشاره کرد. همچنین خود این فلزات به صورت ذوب شده، به صورت پودر و یا به صورت آلیاژ های مختلف سمی بوده و تهدیدی جدی برای سلامتی انسان و محیط زیست می باشند. در صورت ورود این ترکیبات به آب رودخانه ها و دریا ها، آبزیان موجود در آن آب به شدت تحت تاثیر قرار می گیرند.
به طوری که سرب موجود در آب دریا می تواند از طرق مختلف وارد بدن ماهی شده و در گوشت آن رسوب کند. خوردن این گوشت باعث ورود فلزات سنگین به بدن انسان شده و می تواند باعث بروز بیماری های بسیار خطرناکی شود. همچنین در صورت آلودگی آب کشاورزی، این فلزات می توانند وارد بافت گیاهی شده و آن را آلوده کنند.
از جمله این موارد می توان به آلودگی انواع قهوه با آرسنیک، آلودگی انواع برنج و گندم با جیوه و سرب و امثال آن اشاره کرده. سازمان بهداشت جهانی و نیز سازمان غذا و دارو، همواره روش های برای کنترل و پایش این عناصر در انواع مواد غذایی و دارویی در نظر گرفته و سیاست های سخت گیرانه ای برای این موارد اعمال می کنند.
