shimidoon.ir

عناصر آلیاژی و انواع آلیاژ

برخی از عناصر آلیاژی مشترک چیست؟

طیف گسترده ای از عناصر آلیاژی وجود داشته که به عنوان مواد پایه، با اهداف مختلف، مورد استفاده قرار می گیرند؛ که در ادمه به بررسی تعدادی از آنه ها می پرداریم:

۱. کروم (Cr):
فلزی است که در آلیاژها به منظور کمک به مقاومت در برابر خوردگی مورد استفاده قرار گرفته و متناسب با ویژکی های آلیاژ نهایی، می تواند سختی و مقاومت آن را نیز افزایش دهد.
۲. نیکل (Ni):
فلزی است که اغلب برای افزایش مقاومت به مواد اضافه می گردد؛ بعنوان مثال، فولادهای ضد زنگ آستنیتی دارای مقدار زیادی نیکل می باشند.
۳. مس (Cu):

فلزی است که برای ساخت موادی مانند آلومینیوم، به منظور ایجاد قابلیت سخت شدن در اثر رسوب، استفاده می گردد.

لازم به ذکر است؛ درحالیکه وجود مس در فولاد، مقاومت در برابر خوردگی را افزایش می دهد، در آلومینیوم، این قضیه برعکس بوده و مقاومت دربرابر خوردگی با وجود مس، کاهش می دهد.

۴. منگنز (Mn):
فلزی است که معمولاً برای بهبود مقاومت آلیاژ به کار رفته و به تنهایی به عنوان یک عنصر آلیاژی تحت تأثیر عملیات حرارتی قرار نمی گیرد؛ بلکه آن را برای کاربرد در درجه حرارت های بالا مناسب می دانند.

۵. تنگستن (W):
یک عنصر آلیاژی فلزی بوده که برای بهبود مقاومت دربرابر سایش (به ویژه در دماهای بالا)، مقاومت و استحکام، مورد استفاده قرار می گیرد.
۶. سرب (Pb):

یک عنصر آلیاژی فلزی بوده که به منظور بهبود قابلیت تراش، استفاده می گردد.

۷.سیلیکون (Si):

یک عنصر آلیاژی غیر فلزی بوده که اغلب از آن بعنوان ماده اکسید کننده در فلزات استفاده شده، که سبب کاهش دمای ذوب را نیز می گردد.

۸. کربن (C):

یک عنصر آلیاژی غیر فلزی و عنصر لازم برای تولید فولاد است. اضافات کربن اغلب در آلیاژهای فولاد و چدن برای افزایش مقاومت و سختی استفاده می گردند.

متداول ترین آلیاژها

آلیاژها در صنعت فلزکاری به گونه ای فراوان هستند که تعداد زیادی از آنها برای فهرست کردن وجود دارد؛ در حقیقت، کاربرد یک “غیر آلیاژ” یا “فلز خالص” نسبت به آلیاژ، بسیار کمتر است.

نمونه هایی از آلیاژها شامل فولاد ضد زنگ، برنج، برنز، طلای سفید، طلای 14 کیلوگرم، نقره استرلینگ و… است. اگرچه موارد استثنایی وجود دارد، اما بیشتر آلیاژها به دلیل فلز اصلی یا پایه خود، با تعیین شدن عناصر دیگر (به ترتیب درصد جرم)، نامگذاری می شوند.

در ادهمه به بررسی تعدادی از آلیاژهای متداول می پردازیم:

۱. الکتروم:

برخی از آلیاژها مانند الکتروم به طور طبیعی وجود دارند. این آلیاژ حاوی نقره و طلا می باشد؛ که برای انسان باستان بسیار ارزشمند بوده است.

۲. آهن شهاب سنگ:

در حالی که ممکن است شهاب سنگ ها از هر تعداد ماده تشکیل شده باشند؛ برخی از آن ها آلیاژهای طبیعی آهن و نیکل بوده و منشأ فرازمینی دارند. این آلیاژها توسط فرهنگ های باستان برای ساخت سلاح و ابزار مورد استفاده قرار می گرفتند.

۳. فولاد:

نامی است که به آلیاژ آهن با کربن داده می شود و معمولاً با عناصر دیگری مانند نیکل و کبالت نیز همراه است؛ درواقع عناصر دیگر، کیفیت مطلوبی را به فولاد اضافه می کنند؛ مانند سختی یا مقاومت در برابر کشش.
کاربرد این آلیاژ در صنعت فلزات بسیار متدوال بوده که به بیان چند مورد از آن می پردازیم:

الف. چدن: آلیاژی از آهن و کربن بوده که مقادیر بیشتری از کربن را، نسبت به فولاد معمولی دارا می باشد.

ب. فولاد ضد زنگ: مانند گرید ۳۱۶ آلیاژ دیگری از آهن بوده که به طور معمول دارای کروم، نیکل و عناصر دیگر برای مقاومت در برابر زنگ زدگی یا خوردگی است.

ج. فولادهای ابزاری: مانند D2، عمدتا از آهن تشکیل شده اند، اما متناسب با خصوصیات مکانیکی مورد نظر؛سایر فلزات و غیر فلزات دیگر مانند کروم، وانادیوم، منگنز، سیلیکون و کربن نیز به ترکیب آنها اضافه می گردد.

۴. طلای 18k:

این آلیاژ دارای ۷۵٪ طلا بوده که ۲۵٪ دیگر آن را، عناصر دیگری که بطور معمول، مس، نیکل یا روی هستند؛ تشکیل میدهند. این آلیاژ، درعین حالیکه، رنگ و درخشش طلای خالص را حفظ می کند؛ سخت تر و قوی تر نیز می باشد و از این رو برای جواهرات مناسب تر است.

۵. پیوتر:

آلیاژی از قلع، با عناصر دیگری مانند مس، سرب یا آنتیموان. این آلیاژ قابل انعطاف بوده، در عین حالیکه  قوی تر از قلع خالص است؛ همچنین در برابر تغییر فاز قلع مقاومت کرده و به همین علت، در دماهای پایین خرد می گردد.

۶. برنج:

مخلوطی از مس با روی و گاهی عناصر دیگر است. برنج سخت و بادوام بوده، که آن را برای وسایل لوله کشی و قطعات ماشین کاری مناسب می کند.

۷. نقره استرلینگ:

۹۲.۵٪ نقره با مس و سایر فلزات است؛ که آلیاژ نقره نسبت به عنصرفلزی خالص آن، سخت تر و با دوام تر می باشد.

۸. آمالگام ها:

از آلیاژهای جیوه می باشند؛ که وجود جیوه، آلیاژ را بسیار به خمیر شبیه می کند. آمالگام ها ممکن است در ترمیم دندان ها، با جیوه ی دست خالص مورد استفاده واقع شوند.

۹. آلومینیوم:

این عنصر، اغلب با عناصر دیگر نیز آلیاژ می گردد و به آن، ویژگی های مورد نیاز برای کاربرد دلخواه را می دهد؛ به عنوان مثال، در آلومینیوم 6061 و 2024 به ترتیب از منگنز یا مس زیاد استفاده می گردد.

۱۰. برنز:

آلیاژی از مس و قلع بوده که اغلب با عناصری مانند آلومینیوم آلیاژ می گردد.

C954 نمونه ای از آلیاژ برنز آلومینیوم است.