در مقاله پیشین با عنوان “چگونه موضوع پایان نامه انتخاب کنیم؟ (قسمت دوم: ایده پردازی)” به بحث ایده پردازی در انتخاب موضوع پایان نامه پرداختیم و گفتیم که برای پیدا کردن یک موضوع مناسب، باید به سراغ ایده های اولیه رفت و از آن ها سرنخ هایی ساخت تا بعدا آن ها را به موضوع تبدیل کنیم.
در آن مقاله تا به اینجا رسیدیم که 3 تا 5 موضوع را پیدا کرده ایم و به عنوان ایده های اولیه یادداشت کرده ایم. در این مقاله قصد داریم تا این ایده های اولیه را به سرنخ هایی موثر تبدیل کنیم که بعدا بتوانیم با استفاده از آن ها، سرچ های اولیه مان را انجام دهیم. بنابراین مقاله را تا انتها دنبال کرده و به آن عمل کنید.
بسط ایده های اولیه
اگر مراحل گفته شده در مقاله قبلی را انجام داده باشید؛ الان بین 3 تا 5 عنوان خوب دارید. اما آیا همه این ها عناوین خوب هستند؟ یا اصلا آیا همه این ها به درد می خورد؟ آیا این عناوین قابل بررسی است؟ و…
ما باید این عناوین اولیه را به یک سری عناوین با جزئیات بیشتر تبدیل کنیم. بعد از آن باید به سراغ مقاله خوانی و اعتبار سنجی موضوعات و بقیه مراحل برویم. اما قبل از آن، باید ایده های خام اولیه مان را بسط دهیم و آن ها را به چیزی تبدیل کنیم که بعدا بتوان با استفاده از آن ها به سراغ ایده پردازی های ثانویه رفت؛ خب پس بیایید شروع کنیم.
به عنوان مثال، اگر یکی از عبارت های حاصل از ایده پردازی ما “دارورسانی دکستروروبیسین مبتنی بر مزوپور سیلیکاتی MCM-41” باشد؛ باید آن را بسط دهیم و جزئیات بیشتری به آن اضافه کنیم تا بتوانیم جستجو (سرچ) های اولیه مان را شروع کنیم و به مقالات اولیه دست پیدا کنیم. اما چگونه می توان این ایده ها را بسط داد؟
با دانسته های اولیه شروع کنید
یکی از سمی ترین و بدترین کار هایی که می توان در روند پیدا کردن موضوع پایان نامه انجام داد، حساب از پیش است. شاید شما هم این ضرب المثل را شنیده باشید که می گویند حساب کوچه تا بازار فرق دارد. در رابطه با موضوع پایان نامه نیز چنین چیزی وجود دارد.
ما نمی توانیم در خانه و از پشت اطلاعاتی که در کتاب های درسی مان آموخته ایم ایده بسیار خوبی پیدا کنیم. چرا که این دانسته های ما معمولاً قدیمی بوده (چون اطلاعات موجود در کتب درسی پایه ای و طبیعتا مبتنی بر پژوهش های اولیه و قدیمی ) و به عنوان یک پژوهش جدید، طبیعتاً غیر قابل استفاده اند؛ اما پله ای محکم اند که می توانیم روی آن بایستیم و به دنبال کارهای جدید باشیم.
بنابراین در قدم اول به دانسته های حال حاضر خود اکتفا نکنید. شما تعدادی ایده مناسب در دست دارید و حالا زمان آن فرا رسیده است تا اطلاعات خودتان را درباره این ایده های اولیه افزایش دهید و به بسط دانش خود بپردازید تا در نهایت بتوانید ایده های خام اولیه تان را به ایده هایی قابل بررسی تبدیل کنید.
از بین آن پنج موضوعی که انتخاب کرده اید؛ یکی را که بیش از بقیه به آن علاقه دارید انتخاب کنید. حال با استفاده از دانش پیشین خود، یعنی با استفاده از آن چه که تا به امروز آموخته اید و یا شنیده اید و یا حتی در مقالات و یا پژوهش ها خوانده اید؛ موضوع تان را گسترش دهید.
برای گسترش دادن موضوع، ابتدا آن را روی کاغذ نوشته، سپس به قطعات کوچکتری تقسیم کنید. به عنوان مثال، اگر یکی از موضوعات شما “دارورسانی دکستروروبیسین مبتنی بر مزوپور سیلیکاتی MCM-41” باشد؛ بنابراین قطعات شما عبارتند از دارو رسانی، دکستروروبیسین، مزو پر سیلیکاتی و MCM-41.
قطعه قطعه کردن موضوع اولیه به شما کمک می کند تا بتوانید جستجوهای اولیه را آغاز کرده و دانش خود را درباره آن توسعه دهید. هر چقدر که بیشتر جستجو کنید و دانش گسترده تری به دست آورید؛ موضوع پایان نامه بهتری انتخاب خواهید کرد. علاوه بر این، در خلال جستجو ها، شما ایده ها و آموخته هایی به دست می آورید که در روند آزمایشات تان بسیار مفید است.
جستجو را با قطعات کوچک شده موضوع اولیه شروع کنید و ابتدا آن قطعه ای که عمومی تر است را جستجو کنید. به عنوان مثال، در همین موضوعی که اشاره کرده ایم؛ قطعه دارورسانی، کلیدی تر از بقیه و عمومی تر است. بنابراین با جستجو درباره دارورسانی آغاز می کنیم.
چگونه جستجو کنیم؟
برای شروع جستجو و بسط ایده، شما باید آن قطعه های کوچک را به چند کلمه کلیدی مشابه نیز تبدیل کنید و یک دسته از کلمات کلیدی به وجود آورید که حول آن قطعه ها ساخته شده اند؛ سپس جستجو های خود را بر روی آن ها انجام دهید.
به عنوان مثال، ما عبارت دارورسانی را انتخاب کرده ایم. حالا زمان آن فرا رسیده است که عبارت های مشابه نیز پیدا کنیم و جستجو را شروع کنیم. بنابراین کلماتی مانند دارورسانی، drug delivery، تکنیک های دارورسانی، روش های دارورسانی و… بهترین کلمات به نظر می رسد.
حالا تک به تک آن ها را جستجو کنید و یک سری مقالات اولیه پیدا کنید که پایه مطالعات شما قرار گیرد. بهترین مقالاتی که میتوانید پیدا کنید مقالات review (مقالات مروری) است. در این مقالات که جنبه عمومی تری هم دارند؛ یک موضوع خاص به طور کلی بررسی می شود و می تواند اطلاعات جامعی درباره آن موضوع، سیر پژوهش ها درباره آن و… را تقدیم تان کند.
بنابراین به سراغ موتور های جستجوگر بروید و عبارت های بالا را جستجو کنید و یا در پایگاه های معتبر علمی مثل انجمن شیمی آمریکا (ACS) انجمن شیمی انگلستان (RCS) یا انتشارات های معتبری مثل الزویر (elsevier) و یا پایگاه های علمی مثل ساینس دایرکت (sciencedirect) و… دنبال این نوع مقالات بگردید.
البته که جستجو در این پایگاه های علمی کار سختی نبوده و همه این سایت ها، قسمت های ویژه ای برای جستجو های تخصصی فراهم کرده اند. ما در مقاله های دیگر، آموزش جستجو در در منابع علمی را قرار خواهیم داد و درباره آن صحبت می کنیم.
پس از انجام جستجو های اولیه، حالا شما تعدادی مقاله به دست آورده اید. توجه کنید که نیازی نیست تا حجم عظیمی از مقالات را پیدا کنید. تنها کافی است درباره هر یک از این کلمات، دو تا سه مقاله داشته باشید.
بنابراین در مثال بالا، برای کلمه دارورسانی، اگر ۵ عبارت ساخته باشید؛ باید حتماً بین 10 تا 15 مقاله دانلود کرده باشید. از بین این مقالات، آن هایی که عمومی تر است را انتخاب کنید و بقیه را حذف کنید. به عنوان مثال، از بین این ۱۰ مقاله سه تای آنها عمومی تر و بقیه جزئیات بیشتری دارند. بنابراین ما این سه مقاله را انتخاب کرده و بقیه را حذف می کنیم.
در نظر داشته باشید که در مرحله جستجو کردن، اصلا به حذف مقالات غیر عمومی فکر نمی کنید و صرفاً به جستجو و دانلود مقاله می پردازید و تنها در این مرحله است که مقالات را با دقت بیشتر بررسی کرده و آن هایی که عمومی تر هستند را نگه می داریم.
چگونه مقالات مورد نظرمان را پیدا کنیم؟
پس از جستجوی کلمه مورد نظر، تعدادی مقاله به شما نمایش داده می شود؛ اما چگونه باید انتخاب کنیم که آیا این مقاله را دانلود کرده و یا از آن صرف نظر کنیم؟
بالاتر اشاره کردیم که شما به مقالات مروری نیاز دارید؛ بنابراین هر مقاله غیر مروری را کنار گذاشته و نادیده بگیرید. در مرحله بعدی، در صفحه مربوط به هر مقاله ای، قسمتی به نام خلاصه (abstract) وجود دارد که در آن، شرح مختصری از آن چه که در مقاله نوشته شده است گزارش می شود.
شما با مطالعه این خلاصه ها که معمولاً کمتر از نصف صفحه هستند؛ می توانید از محتوای درون مقاله آگاه شوید. بنابراین با دقت، خلاصه ها را مطالعه کرده و درباره این که آن مقاله را دانلود کنید و یا نه تصمیم گیری کنید.
همچنین می توانید مقاله را باز کرده و به عناوین موجود در آن نگاه کنید. حال با توجه به عناوین مقاله، میتوانید نسبت به دانلود و یا نادیده گرفتن آن مقاله تصمیم بگیرید.
چگونه مقالات عمومی تر را انتخاب کنیم؟
از بین مقالاتی که انتخاب کرده‌اید؛ طبیعتاً تعدادی مقاله عمومی تر و تعدادی مقاله تخصصی تر هستند. ما چگونه فرق بین مقاله عمومی و تخصصی را پیدا کنیم؟
توجه به مرحله گذشته، شما خلاصه هر مقاله را مطالعه کرده و سپس آن را دانلود کرده اید و به طور نسبی، از آن چه که درون مقاله عنوان شده است اطلاع دارید. بنابراین در این مرحله، تک به تک مقالات را باز کرده و ابتدا به عناوین آن توجه کنید.
عناوین همه مقالات تان را نگاه کنید و این سوال را از خودتان بپرسید که، با خواندن این مقاله احتمالاً چه اطلاعاتی به دست می آورم؟ حال با داشتن این سوال به سراغ مقالات بروید و از بین همه مقالات، آن هایی که اطلاعات بیشتری به شما می رساند را انتخاب کرده و بقیه را حذف کنید.
در این مرحله سعی کنید تا تعداد مقالات تان را به نصف و یا کمتر برسانید. چرا که شما فقط یک قطعه از قطعات ایده اولیه تان را جستجو کرده اید و در صورتی که نخواهید تعداد مقالات دانلود شده را نصف کنید، در نهایت با حجم عظیمی از مقالاتی که باید مطالعه کنید روبرو خواهید شد.
حالا زمان آن فرا رسیده تا به مطالعه این مقالات بپردازید. نیاز نیست که همه قسمت های مقاله را بخوانید؛ شما تنها کافی است عناوین عمومی تر مقاله را دقیق و باقی قسمت‌های مقاله را به صورت جزئی تر مطالعه کنید تا دانش و اطلاعات اولیه تان را به وجود آورد.
در مقاله بعدی به این موضوع می پردازیم که چگونه باید یک مقاله را خواند و چگونه باید اطلاعات آن را استخراج و طبقه بندی کرد. کرد بنابراین اکنون این دست به کار شده و ایده های اولیه تان را قطعه بندی کنید؛ سپس قطعه ها را گسترش دهید و مقالات موردنظرتان را پیدا کنید.
