shimidoon.ir

نیروهای پراکندگی یا نیروی لوندون

برای اینکه ترکیبی به صورت جامد یا مایع باشد؛ باید نیرو/نیروهایی، مولکول های آن ترکیب را، کنار یکدیگر نگه دارد. در ترکیبات قطبی به علت وجود اختلاف الکترونگاتیوی بین دو اتم، دو بار جزئی مثبت و منفی در دو سر مولکول ایجاد و سبب جاذبه، بین قطب های ناهمنام مولکول ها و نهایتا  قرارگیری مولکول در کنار یکدیگر می شود؛ اما برای توجیه حالت مایع و جامد مواد غیرقطبی؛ مانند برم، ید و… باید نیروی جاذبه دیگری وجود داشته باشد.

نیروی پراکندگی لوندون، یک نیروی جاذبه ی موقتی است، که منشأ آن، حرکت مداوم الکترون ها می باشد؛ درواقع در یک لحظه از زمان، ابر الکترونی یک مولکول به گونه ای تغییر شکل می‌دهد که، قسمتی از مولکول، به مقدار بسیار کم، منفی‌تر از قسمت های دیگر گشته و در مولکول، ایجاد دوقطبی لحظه ای کرده و در لحظه ی بعد، به علت حرکت الکترون ها، جهت دوقطبی لحظه‌ای، تغییر می‌کند.

ایجاد این دو قطبی لحظه ای، می تواند به نوبه ی خود، بر توزیع الکترون مولکول مجاور تاثیر گذاشته و دو قطبی مشابهی را در آن القا کند؛ این پدیده منجر به ایجاد جاذبه ی بین مولکولی گشته و زمانی که دما به اندازه ی کافی کاهش یابد، باعث متراکم شدن مواد غیر قطبی در مایعات و جامدات می گردد.

مشاهدات نشان می دهد که، نیروهای پراکندگی بین همه مولکول ها وجود دارد، چه قطبی باشند و چه غیر قطبی.

لازم به ذکر است که در ترکیبات دارای پیوند هیدروژنی، این نیرو، نقش فرعی ایجاد می کند؛ بعنوان مثال:

تخمین زده شده است که، 85 درصد از کل نیروهای میان مولکولی در مولکول قطبی HCl ناشی از نیروی لوندون می‌باشد؛ درحالیکه در مولکولی مانند آب که علاوه بر جاذبه ی دوقطبی – دوقطبی، دارای پیوند هیدروژنی نیز می باشد، حدود 80 درصد از نیروهای جاذبه ی بین مولکولی، متعلق به پیوند هیدروژنی بوده و فقط 20 درصد بقیه مربوط به نیروهای پراکندگی (لوندون) می‌باشد.

ویژگی های نیروهای پراکندگی یا نیروی لوندون

1. قویترین نیروی لوندون، بین مولکول های کمپلکس و بزرگ دیده می‌شود.

2. با افزایش وزن مولکولی ترکیب، نیروی لوندون افزایش یافته و نهایتا افزایش نقطه ی ذوب و جوش ترکیب را به همراه دارد.

3. نیروی لوندون، بین مولکول هایی که به راحتی قطبی می شوند، قوی تر می باشد.