در مقاله ی هفته ی گذشته، به بررسی منابع پرتوزا پرداخته و منابع طبیعی مطرح شدند؛ در این مقاله به ادامه ی بحث یعنی منابع پرتوزای مصنوعی خواهیم پرداخت.

۲.منابع مصنوعی:

علاوه بر پرتوزائی طبیعی، به دلیل تکامل تمدن، زمینه پرتوزایی به طور مصنوعی نیز افزایش یافته است. منابع مصنوعی پرتوزایی که در حال حاضر بیشترین تأثیر را بر محیط و جمعیت دارند به شرح زیر هستند:

۱.پرتوهای ایکس:
یک نمونه آشنا از پرتوهای یونیزه کننده(پرتوهایی که میتوانند الکترون ها را از اتم ها یا مولکول های ماده عبور دهند)، پرتو ایکس است که می تواند، با نفوذ به بدن، تصاویر استخوان را نشان دهد.
لازم به ذکر است، چون پرتوهای یونیزه کننده به بدن نفوذ کرده و انرژی آنها جذب بافت های بدن می شود؛ ممکن است، باعث آسیب های نهایی به بدن گردند (مانند سرطان، آسیب به بافت یا پوست و…).

۲.انفجارهای هسته ای:
انفجارهای هسته ای، مقدار بسيار زيادي انرژي به شكل گرما، روشنايي و پرتوهاي يونساز و بـسياري مـواد پرتـوزا را آزاد کرده كه مهمترين آنها شامل كربن-14 ،استرانسيم-90 (نيمه عمر 28 سال) و سزيوم-137(نيمه عمر 137 سال) ميباشـد. اين مواد پرتوزاي آزاد شده در فضا، تا سال ها پس از انفجار هسته اي باقی مانده و بر زمين ميريزند (ریزش باران پرتوزا).
جالب است بدانید، قرار گرفتن در معرض تشعشعات حاصل از انفجارهای هسته ای، دو برابر بیشتر از قرار گرفتن در معرض منابع پرتوزای طبیعی است.

۳.نیروگاه های هسته ای و چرخه سوخت آنها:
برخلاف افکار عمومی و نگرانی آن ها، درصورت استفاده مسالمت آمیز از منابع انرژی هسته ای، میتوان گفت این منبع، سهم نسبتاً کمی را دربین منابع مصنوعی پرتوزا  داراست.

کمیت های پرتوزایی و واحدها

واحدهایی كه با آنها كميت انرژي پرتوها اندازه گيري ميشود عبارتند از:

۱.الکترون‌ولت (eV):
كيلوالكترون‌ولت (keV) و مگاالكترون‌ولت (MeV).

۲.واحد اكسپوژر (Exposure):
مقداري از پرتوی ايكس و گاما است كه بتواند، در يك كيلوگرم هوای خالص معـادل یک كولمـب(شـارژ الكتريكـی) الكتريسيته مثبت و منفی ايجاد كند.

۳.واحد رونتگن:
مقداري از پرتو ايكس يا گاما است، كه ميتواند در يک سانتيمترمكعب هوای خشک در شرايط استاندارد (صفر درجـه
حرارت و 76 سانتيمتر جيوه) معادل يک واحد الكترواستاتيك يون مثبت يا منفي ايجاد كند.(یک رونگتن برابر است با ۰/۰۰۰۲۵ اکسپوژر)

۴.واحد كوری:
فعالیت چشمه پرتوزایی که در یک ثانیه ۳۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰ تجزیه داشته باشد. واحدهای کوچک‌تر آن میلی‌کوری، میکروکوری، نانوکوری و پیکوکوری می باشد.

۵. واحد بكرل (Bq):
عبارت است از واحد پرتوزایی كه در هر ثانيه معادل يـك تجزيـه داشـته باشـد. ديگـر واحـدهای آن كيلـوبكرل، مگابكرل، گيگابكرل و ترابكرل است.(یک کوری برابر است با ۳۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰ بکرل)

۶.واحد راد (Rad):
معادل جذب ۱۰۰ ارگ انرژی در يك گرم ماده است.

۷. واحد گری (Gray) (دز جذب شده):
در سيستم SI از واحد گری كه معادل جذب يک ژول انرژی بر كيلوگرم است، استفاده ميگردد.(یک گری برابراست با ۱۰۰ راد)