سولفات روی یکی از مواد معدنی بسیار پرکاربرد در صنایع شیمیایی است. این ماده در حالت جامد به صورت پودری سفید رنگ و در حالت محلول به صورت محلولی شفاف تا زرد بسیار کم رنگ دیده می شود (به تصویر زیر توجه کنید). در این مقاله قصد داریم تا روشی ساده برای اندازه گیری این ماده در یک نمونه را بررسی کنیم.
این روش مبتنی بر تیتراسیون بوده و نیاز به یک سری مواد اولیه و وسایل آزمایشگاهی دارد که به شرح زیر می باشد:
بالن ژوژه 100 و 50 میلی لیتری، ارلن 250 میلی لیتری، پیپت 2 میلی لیتری، بورت 50 میلی لیتری، گیره و پایه، شناساگر اریو کروم بلک، EDTA دو سدیمی، آمونیاک 25 درصد، آمونیوم کلرید و آب مقطر. در ادامه سه محلول باید ساخته شود که شرح آن به صورت زیر است.
محلول شناساگر اریو کروم بلک:
0.2 گرم از اریو کروم بلک را در 50 میلی لیتر اتانول 98 درصد حل کنید.
محلول EDTA دو سدیمی 0.05 مولار:
1.86 گرم از EDTA دو سدیمی را در 70 میلی لیتر آب حل کنید و با استفاده از بالن ژوژه به حجم 100 میلی لیتر برسانید.
بافر آمونیاک-آمونیوم کلرید:
5.7 میلی لیتر آمونیاک 25 درصد را به 0.675 گرم آمونیوم کلرید اضافه کرده و در 100 میلی لیتر آب حل کنید. pH این محلول باید 10.1 باشد.
روش انجام تست:
ابتدا 0.017 گرم نمونه سولفات روی را درون ارلن بریزید. سپس 5 میلی لیتر بافر آمونیاکی که قبلا ساخته اید را به آن اضافه کنید. خوب هم بزنید و سپس 50 میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه کنید و مجدد خوب هم بزنید. با استفاده از یک پیپت دقیق، مقدار 0.1 میلی لیتر شناساگر اریو کروم بلک را نیز به آن اضافه کنید. در این حالت رنگ محلول به قرمز-بنفش طور تغییر رنگ می دهد. این محلول را خوب هم بزنید تا به طور کامل یک دست شود.
محلول EDTA دو سدیمی 0.05 مولار را درون بورت ریخته و تیتراسیون را انجام دهید. نقطه پایانی تیتراسیون جایی است که رنگ قرمز-بنفش محلول به رنگ آبی تبدیل شود. هر یک میلی لیتر از EDTA معادل با 0.008072 گرم از سولفات روی می باشد.
توجه کنید که دیدن و تشخیص رنگ پایانی محلول کار سختی است. بنابراین سعی کنید که با استفاده از نور گوشی یا یک چراغ با نور سفید، برای تشخیص نقطه پایانی استفاده کنید. برای درک این که نقطه پایانی چه رنگی است به تصویر زیر توجه کنید. ابتدا محلول از قرمز به بنفش تبدیل شده و سپس با اضفه کردن EDTA به آبی تبدیل می شود.
