مزوپور چیست؟
برای پاسخ به این سوال که مزوپور چیست؟ ابتدا باید به این مساله بپردازیم که اصلا مزوپور به لحاظ کلمه ای چه معنایی دارد تا بعد از آن بتوانیم بگوییم که واقعا مزوپور چه چیزی است؟ کلمه مزوپور (Mesoporous) از دو بخش مزو (meso) که معنی خاصی ندارد و پور (pore) به معنی حفره تشکیل شده است. بنابراین با یک ترجمه کلمه به کلمه می توان آن را به صورت مزو حفره ترجمه کرد.
بنابراین وقتی صحبت از یک ساختار مزوپور می شود؛ طبیعتا داریم درباره یک ساختار حفره دار صحبت می کنیم. یک ساختار حفره دار ساده مثل سنگ پا است. همانطور که شما هم دیده اید؛ سنگ پا حفرات بسیار زیادی دارد و این حفره ها بسته به شرایط تشکیل سنگ، می تواند از چند سانتی متر تا چند میلی متر متغیر باشد.
در مورد مواد نانوذره یا میکروذره و… نیز چنین چیز هایی داریم. ساختار های بسیار زیادی داریم که پر از حفره هستند. این ساختار ها می توانند ماکرو، میکرو و یا حتی نانوذره باشند. گرچه در نمای بزرگ و در مقیاس های بالا ساختار حفره دار به نظر نرسد؛ اما در نگاهی دقیق و در ابعاد میکرومتری حفرات به وضوح قابل مشاهده و اندازه گیری اند.
تعریف مزوپور در سیستم IUPAC
IUPAC یک سیستم جهانی برای تعیین استاندارد هایی در همه زمینه ها است. این سیستم جهانی تعاریف و استادارد های بسیاری را مشخص کرده و برای استفاده عموم مردم دنیا یکپارچه سازی می کند. بر اساس تعریف این سازمان، به ساختاری که قطر حفرات در آن بین 2 تا 50 نانومتر باشد مزوپور گفته می شود.
مزوحفره چیست؟
همانطور که می دانید هر حفره در هر جایی که باشد می تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد. مثلا یک حفره می تواند به صورت مربعی، مثلثی، دایره ای و… باشد. این حفره به هر فرمی که باشد دارای دو مشخصه قطر و عمق خواهد بود. آن چه که در تعیین مزوپور بودن یا نبودن یک حفره اهمیت دارد همین قطر حفره است. عمق حفره می تواند کم یا زیاد باشد؛ این هیچ اثری در تعریف ما نخواهد داشت.
شکل توده ماده می تواند به هر صورتی باشد. این نیز همانند عمق حفرات، تاثیری در تعریف ما نخواهد داشت و صرفا قطر حفرات است که تعیین کننده نوع ماده است. در تصویر زیر انواع مختلف مزوپور را مشاهده می کنید.
ساختار مزوپور چگونه اثبات می شود؟
روش های مختلفی وجود دارد که با استفاده از آن ها می توان ابعاد حفرات را به دست آورده و ساختار را اثبات کرد. از جمله این روش ها می توان به آنالیز BET، تصویر برداری SEM، طیف سنجی XRD و… اشاره کرد. به طور کلی هر روشی که بتواند ساختار سطحی ذرات را بررسی کند می تواند ساختار را نشان داده و ما را توانمند کند تا آن را با تعاریف مختلف مقایسه کنیم.
